Temel Müzik Teorisi ve Caz Armonisi

Temel müzik teorisi ve caz armonisi çalışmalarında izlediğimiz yol haritası ana konu başlıklarına göre düzenlenmiş şekilde aşağıda sıralanmıştır.

Armoni 1, caz armonisine giriş niteliğinde olup müzik teorisinin temel kavramlarını ve armoninin yapıtaşlarını içerir. Burada sıralanan konu ve kavramları, müzikal yönelimleri ne olursa olsun, tüm öğrencilerimle ve büyük ölçüde yukarıdan aşağıya kronolojik bir biçimde çalışıyor ve öğreniyoruz. Ancak teorik düzeyde ve kâğıt üzerinde çok kısa görünen bir konunun enstrüman üzerinde uygulaması öğrencinin hedeflerine göre farklılık gösterebiliyor ve tam anlamıyla hakim olmayı sağlayacak çalışmalar aylar, hatta yıllar alabiliyor. Bu çalışmaları kademeli bir şekilde, yani kolaydan zora, genelden özgüle doğru ilerleyerek, kapsamı ve derinliği artan bir biçimde hayata geçiriyoruz; örneğin Armoni 2 kapsamında teorik olarak öğrendiğimiz ileri düzeydeki konuların gitar üzerinde temel çalışmalarını yaparken, bir taraftan da hâlâ triadlar üzerine ama çok daha derinlikli ve zorlayıcı egzersizler yapmak gibi.

Armoni 2 ve 3, hem kapsamı hem de izlediğimiz yol ve yöntem açısından, daha önceki çalışmalarımızdan farklıdır. Burada öğrendiğimiz ve üzerinde çalıştığımız konular büyük ölçüde caz müziği icrası ve caz doğaçlamasına yöneliktir. Armoni 1'in aksine yukarıdan aşağıya çizgisel bir yol izlemeyip, blues formunu bir laboratuvar olarak kullandığımız caz doğaçlaması ve eşliğine giriş çalışmalarına koşut olarak ve bunların gerektirdiği sıra ve derinlikte ilerliyoruz. Ayrıca Armoni 2 ve 3 içerik açısından kesin çizgilerle ayrılmış olmayıp sadece daha ileri düzeyde ele alınması öngörülen konu başlıkları 3'e bırakılmıştır, ancak biz dersin gidişatına göre ikisi arasında serbestçe gidip gelebiliyoruz.

Terminolojik not: Ben genel olarak armoniye, özellikle de caz müziğine ait kavramları İngilizce olarak öğrendim. Türkiye'ye döndükten sonra ders içeriğini Türkçeleştirmeye giriştiğimde bu alanda maalesef büyük bir kavram karmaşası olduğunu gördüm. Sorunları şöyle özetleyebilirim: İngilizce tek ve aynı kavram için Türkçe birkaç farklı kelime kullanılması, yanlış ve çelişkili çeviriler/kavramlar, terim veya kavramın Türkçe karşılığının hiç bulunmaması. Benim bu sorunları aşma çabalarım: birden fazla Türkçe seçenek içinden en uygun bulduğumu kullanmak, bazı kavramları bizzat Türkçeleştirmek, bazen hem Türkçesini hem de parantez içinde İngilizcesini kullanmak, tatmin edici bir karşılığını bulamadığım ve türetemediğim birkaç tanesini İngilizce olarak bırakmak. Varolan karmaşaya katkıda bulunmamış olmak dileğiyle...

Armoni 1

Müzik Teorisine Giriş - Temel Kavramlar:

• Nota Yazım Tekniği, Notalar ve Susler, Süre Değerleri, Uzatma Noktası, Çoğaltma Bağı
• Ölçü, Zaman Birimi, Vuruşlar
• İkili Porte, Anahtarlar ve aralarındaki ilişki
• Tam Ses, Yarım Ses, Anarmoni
• Değiştirme İşaretleri (Arızalar)
• Dönüş İşaretleri (Tekrar, Dolap, Coda, vs.)
• Senkop, Üçlemeler, Swimg hissi ne Swing Sekizlik Notalar

Diziler:

• Temel Simetrik Diziler: Kromatik Dizi, Tam Ses Dizisi
• Majör Dizinin yapısı, Bemollü ve Diyezli Majör Diziler
• Ton/Tonalite kavramı ve Donanım
• Derece kavramı ve Armonide kullanımı
• İlgili Minör-Majör
• Majör Dizinin Modları: İlgili ve Paralel yaklaşım
• Minör Diziler (Doğal, Melodik, Armonik)
• Temel Pentatonik Diziler (Minör ve Majör)
• Blues Dizisi (Minör ve Majör)

Aralıklar:

• Aralıkların nicelik ve niteliklerine göre adlandırılması
• Aralıkları tanımlama ve adlandırmada Majör dizinin kullanımı
• Duyum sıralarına göre sınıflandırılması: Melodik, Armonik, İnici, Çıkıcı Aralıklar
• Aralıkların tınısal özellikleri: Uyumlu ve Uyumsuz Aralıklar
• Basit ve Katlı (Bileşik) Aralıklar
• Aralıkların Çevrimleri
• Triton Aralığı ve özellikleri

Akorlar:

• Üç Sesli (Beşli) Akorlar (Triadlar) ve Çevrimleri
• Triadların Kapalı ve Açık Pozisyon Seslendirilmeleri (Dar Serim - Geniş Serim)
• Majör ve Minör Tonda Diyatonik Triadlar ve Derecelendirilmeleri
• Akor Bağlanışlarının Prensipleri (Voice Leading)
• Temel 7'li ve 6'lı Akorlar ve Çevrimleri
• Majör ve Minör Tonda Diyatonik 7'li Akorlar ve Derecelendirilmeleri
• 7'li Akorları Seslendirme Teknikleri: Kapalı Pozisyon, Shell Voicing, Drop 2, Drop 3, Drop 2-4
• Genişletilmiş Akorlar ve Gerilim Sesleri
• 7'li Akorların alabileceği Gerilim Seslerinin akor türlerine ve işlevlerine göre incelenmesi
• Kesirli Akorlar (Slash Chords) ve Çoklu Akorlara (Polychords) giriş

Diyatonik Armoni:

• Armonik İşlevler ve Diyatonik Akorların İşlevsel Sınıflandırılması
• V7sus4 Akorunun özellikleri ve Kesirli Akor olarak yazımı
• Diyatonik Akor Yürüyüşleri, Kök Hareketlerinin İncelenmesi ve Çemberler (Cycles)
• Armonik Analize Giriş
• Diyatonik Rearmonizasyon
• Kadanslar ve çeşitleri
• Armonik Ritim

Armoni 2

Diyatonik Olmayan Akorlar ve Akor Hareketleri:

• İkincil Dominantlar (Secondary Dominants)
• Armonik Ritim, Kuvvet Dereceleri ve Akor Yürüyüşlerine uyarlanması
• Zincirleme İkincil Dominant Akorlar (Extended Dominants)
• İlişkili IIm7 Akorları (Related II)
• Vekil Dominantlar (Substitute Dominants)
• Kırık Kadans ve örnekleri (Deceptive Resolution)

Diziler ve Akor-Dizi Kavramı:

• Akor ve Dizi: Aynı şeyin iki farklı görünümü
• Akor-Dizi: 7'li ve Genişletilmiş Akorların daha özgül ifadesi
• Majör Dizi ve Modları, oluşturdukları Akor-Diziler
• Melodik Minör ve Modları, oluşturdukları Akor-Diziler
• Armonik Minör ve Modları, oluşturdukları Akor-Diziler
• Simetrik Diziler ve özellikleri: yarattıkları armoni açısından ve akor-dizi olarak incelenmeleri
• Pentatonik Diziler
• Bebop Dizileri

Akor Seslendirme Teknikleri ve Eşlik:

• Drop Akorlar ve Gerilim Sesleri
• Shell Voicings + 1, +2
• Köksüz Akorlar: Guide Tones +1, +2
• Kapalı Pozisyonda 7'li Akorlar ve Gerilim Sesleri, istisnai durumlar
• Akor Bağlanışları ve Gerilim Sesleriyle melodi yaratma
• Çözülme noktasının kaydırılması: Anticipation (Önceleme) & Delayed Attack (Gecikme)
• Freddie Green tarzı "four-to-the-bar" eşlik

Melodik Analiz ve Çeşitleme Yöntemleri:

• Melodik Analiz Prensipleri, Akor Sesleri ve Akor Dışı Sesler
• Melodik Analiz kavramları ve Melodik Çeşitleme ve Süsleme araçları ve teknikleri
• Ritmik Çeşitleme ve Değiştirme teknikleri

Blues:

• Geleneksel Blues Müziğinin Formu ve cümle yapısı
• Blues Armonisinin özellikleri ve gelişimi
• Blues melodilerinin yapısal özelliklerine göre sınıflandırılması
• Cazda kullanılan Standard Blues Armonisi ve bunun dışında kalan belli başlı formlar

Armoni 3

Caz Müziğinde Modal Armoni

Minör Ton Armonisi:

• Natürel Minör, içerdiği Akorlar ve Armonik İşlevleri
• Melodik Minör, içerdiği Akorlar ve Armonik İşlevleri
• Armonik Minör, içerdiği Akorlar ve Armonik İşlevleri
• Minör Tonda Tonik, Subdominant ve Dominant Akor seçenekleri ve Akor-diziler
• Minör Tonda İkincil ve Vekil Dominantlar
• Line Cliché

Diyatonik Olmayan Akorlar ve Akor Hareketleri:

• Modal Interchange
• Kırık Kadans, örnekleri ve analizi (Deceptive Resolution)
• Eksilmiş 7li Akorların İşlevsel olarak çeşitleri ve sık kullanılan yürüyüş kalıpları
• Modülasyon ve türleri
• Tonal Müziğin dış çeperi: Türdeş Akor Kalıpları (Constant Structure Progressions)
• Çözülmeyen (işlevsiz) ve Özel İşlevli Dominantlar

Akor Seslendirme Teknikleri ve Eşlik:

• Walking Bass (Yürüyen Bas) ve Bas yürüyüşü ile Akorları birlikte tınlatma
• "Walking Guitar", her vuruşta çalınan akorların bas notasının Yürüyen Bas oluşturması
• Quartal Armoni, "comping by scale" ("dizisel" eşlik)
• Çoklu Akorlar (Polychords) ve Triadların Gerilim Sesleri olarak kullanımı (Upper Structure Triads)
• Slash Chords (Kesirli Akorlar) & Hybrids
• Aralık Temelli Akorsal Yapılar (Interval Based Structures)

Rearmonizasyon Teknikleri:

• Basit Rearmonizasyon: Diyatonik ve İşlevsel Yer Değiştirme
• Tritone Substitution (Triton Yer Değiştirme) ve türevleri
• Hedef akora birbirine bağlanan Dominantlarla yaklaşma (Backcycling) ve İlişkili IIm7ler
• Bası sabit tutarak akorun cinsini değiştirmek veya sabit bir akor üzerine değişen bas yazmak
• Bas Pedal kullanımı
• Kesirli Akorlar, sus ve susb9 Akorların kullanımı
• Coltrane Yürüyüşü

Rhythm Changes:

• I Got Rhythm parçasının Form ve Armoni açısından analizi
• A ve B bölümlerinde temel akorların yerine sıklıkla kullanılan armonik yaklaşımlar